Θερμικό και υδατικό στρες εξαντλεί τα ελαιόδεντρα - φόβους για γλοιοσπόριο ξυπνά η Ψυχρή Λίμνη

Με τη θερμοκρασία να φτάνει κατά τόπους τους 40οC και να διατηρείται στα επικίνδυνα αυτά επίπεδα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τα ελαιόδεντρα βρίσκονταν, και παραμένουν, κάτω από τον διττό κίνδυνο του θερμικού και υδατικού στρες. Ανησυχία προκαλεί και η αλλαγή του καιρού εξαιτίας του φαινομένου της "ψυχρής λίμνης".

Τα πρώτα ακραία καιρικά φαινόμενα από την έλευση της "ψυχρής λίμνης" που κατέβηκε από την Ευρώπη, έχουν ήδη εκδηλωθεί με καταστροφές σε καλλιέργειες στην βόρεια ηπειρωτική Ελλάδα (από το απόγευμα της Κυριακής), ενώ τις επόμενες ώρες αναμένεται να ενταθούν και να "χτυπήσουν" και νοτιότερες  περιοχές. Οι ελαιοπαραγωγοί που είδαν τα δέντρα και την παραγωγή τους το προηγούμενο διάστημα να δίνουν αγώνα επιβίωσης λόγω του καύσωνα καλωσορίζουν την βροχή αλλά ανησυχούν ότι δεν θα είναι απλά “ποτιστική” όπως ελπίζουν και θα φέρει μαζί της ζημιές και “ξύπνημα” του γλοιοσπόριου.

Σε Πελοπόννησο και Κρήτη, οι ελαιοπαραγωγοί ήρθαν αντιμέτωποι το προηγούμενο διάστημα με θερμοκρασίες κοντά στα ανώτατα όρια αντοχής των δέντρων τους και με το ξηρικό στρες που απείλησε την φετινή μειωμένη παραγωγή τους.

Γενικά  οι αβιοτικοί παράγοντες, όπως η θερμική καταπόνηση που συνοδεύεται από έντονο στρες ξηρασίας, επιδρούν σε φυσιολογικές διεργασίες που είναι συνυφασμένες με την ανάπτυξη των φυτών (φωτοσύνθεση, διαπνοή, αναπνοή) εκτρέποντάς τες από τους κανονικούς ρυθμούς τους, ενώ ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια του στρες, μπορεί να παρατηρηθεί και καθυστέρηση ή αδυναμία του φυτού να αποκαταστήσει την φυσιολογική λειτουργία του. Αυτό το φαινόμενο για τον παραγωγό μεταφράζεται σε μειωμένη ευρωστία και παραγωγικότητα, καθώς και ξήρανση μέρους ή ολόκληρου του δέντρου.

Παρ’ όλο που η θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν έχει φτάσει τις κρίσιμες για την διάρρηξη των μεμβρανών (χλωροπλαστών) τιμές (46-47oC), οι παραγωγοί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι η φυλλική επιφάνεια έχει θερμοκρασία 4-8 βαθμούς υψηλότερη από αυτή του περιβάλλοντος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται φυσιολογικές διεργασίες αντίστασης από το φυτό, όπως η σύνθεση πρωτεϊνών θερμικού σοκ ή  θνητότητας των φύλλων, ήδη από την στιγμή που ο υδράργυρος ξεπεράσει τους 35oC.

Η «υδατική καταπόνηση» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να ορισθεί η αδυναμία του φυτού να αναπληρώσει, μέσω της απορρόφησης νερού από το έδαφος, τις υδατικές απώλειες που προέκυψαν από την έντονη διαπνοή του. Παρ’ ότι οι επιπτώσεις μια τέτοιας κατάστασης είναι συνήθως εντονότερες σε ξηρικούς ελαιώνες, το πρόβλημα δεν απουσιάζει πάντα από τους αρδευόμενους, ιδίως όταν δεν προσαρμόζονται αναλόγως οι προστιθέμενες ποσότητες νερού, όταν το έδαφος έχει μειωμένη ικανότητα συγκράτησής του και όταν ο καύσωνας είναι παρατεταμένος.

Ενώ η ελιά ως είδος έχει αποδείξει επανειλημμένα την αντοχή της στην λειψυδρία, οι μεγάλες περίοδοι ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών μπορούν να κουράσουν τα δέντρα, να μειώσουν τη δραστηριότητα της φωτοσύνθεσης και να ζημιώσουν τους καρπούς. 

«Σιγά σιγά φοβάμαι ότι σπάει το φράγμα αντοχής των δέντρων και αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να προκληθεί διάρρηξη των ινών του καρπού και να σταφιδιάσει, ενώ αρνητικές επιπτώσεις ενδέχεται να έχουμε και στην ποιότητα του ελαιόλαδου λόγω αύξησης του ιξώδους», αναφέρει ο ελαιοπαραγωγός Ευτύχης Ανδρουλάκης από τα Χανιά Κρήτης, μιλώντας στο «Ελαίας Καρπός».